- „Moje dziecko nie może spokojnie usiedzieć nad książkami.”
- „W domu syn pamięta wszystko, ale gdy pisze sprawdzian, nagle ma w głowie kompletną pustkę.”
- „Moja córka przekręca litery podczas czytania i pisania.”
- „Dziecko mnie nie słucha, gdy chcę mu coś wyjaśnić”
- „Rodzice innych uczniów skarżą się na agresywne zachowanie syna.”
- „Moje dziecko daje sobie radę z obliczeniami, ale zadania tekstowe to tragedia.”
To tylko niektóre z wypowiedzi rodziców, którzy w rozmowie z nauczycielami próbują tłumaczyć słabe wyniki dziecka w nauce i problemy z zachowaniem.
Trudności z koncentracją, kłopoty z czytaniem, pisaniem, liczeniem, problemy dotyczące agresji, nadpobudliwości i lęku przed niepowodzeniem to najczęstsze problemy, z którymi boryka się coraz więcej dzieci, rodziców i nauczycieli.
Reakcją na piętrzące się kłopoty są coraz gorsze stopnie i niechęć do szkoły oraz nauczycieli.
Aby pomóc dziecku znaleźć sposób na przełamanie oporów dotyczących uczenia się i wspólnie wypracować metody pokonywania trudności powinniśmy ustalić, co może być przyczyną niepowodzeń naszej pociechy i postarać się zrozumieć, co ma wpływ na zdolność uczenia się.
Mózg dzieli się na dwie połowy zwane półkulami, między którymi przebiega głęboka bruzda. Jej brzegi łączy gęsta sieć włókien ciała modzelowatego (most), którego zadaniem jest umożliwienie wymiany informacji pomiędzy półkulami.
Lewa półkula zawiaduje funkcjami prawej półkuli, a prawa – lewej. Każda z półkul specjalizuje się w innych dziedzinach:
Lewa półkula zwana logiczną, odpowiada za zdolność wykonywania czynności krok po kroku pod kątem werbalnym, logicznym, analitycznym, racjonalnym, linearnym i chronologicznym.
Prawa półkula odpowiada za intuicyjne podejście do działania – odbiera informacje niewerbalne (mimika, wyraz twarzy, kontakt wzrokowy, gesty, ruchy ciała, postawa, zachowanie), konkretne, bazuje na obrazach i uczuciach, umożliwia postrzeganie przestrzenne i wizualne, zezwala na ogólny i całościowy odbiór problemu, bez rozdrabniania, nie zwraca uwagi na szczegóły.
Obie półkule mają odrębne zadania, ale aby wszystkie nasze działania miały zadowalającą skuteczność powinny one współpracować bez zakłóceń. Niestety, każdy stres wpływa na rozbieżność i zachwianie swobodnego przepływu informacji. Nazywamy to „blokadą uczenia się.”
Czasami dziecko w luźnej rozmowie mówi, że: matma jest nudna; nauczycielka jest głupia; daj mi spokój, pani mnie nie lubi. Może się zdarzyć, że w ten sposób przekazuje informacje o swoich problemach z nauką, o trudnościach w zrozumieniu treści, o niemożności nadrobienia braków.
Jeżeli wiemy, że wszystkie te kłopoty nie są wynikiem lenistwa ani złej woli, trzeba jak najszybciej zareagować, ponieważ w takiej sytuacji żadne wkuwanie materiału przez całą noc, ani uczenie się zadań na pamięć nie ma żadnego sensu.
Lekarstwem może się okazać znalezienie przyczyny blokady uczenia się i jej eliminacja.
Przyczyny blokady:
- Brak nagród – pochwał (w zaciszu domowym, ale też na forum rodziny, znajomych), zainteresowania, ciepłego słowa; a przede wszystkim uwagi – w głównej mierze rodziców – może być przyczyną braku motywacji – bo po co? dlaczego? Są dzieciaki, które celowo nie przykładają się do nauki, bo wiedzą, że mama przyjdzie do szkoły tylko wtedy, gdy zostanie wezwana do szkoły; a wtedy będzie o nim rozmawiać, koledzy w końcu ją zobaczą; to ON będzie głównym obiektem zainteresowania.
- Kary, kary – jeżeli ucząc się nie doświadczamy żadnych pozytywnych wzmocnień, a uruchamiane są tylko ośrodki karania i w rezultacie do mózgu dociera sygnał – nie warto, i tak się nie uda – dochodzi do reakcji unikowych, które uniemożliwiają podejmowanie wyzwań
- Zła odpowiedź na pytanie lub jej brak może być powodem do szyderczego uśmiechu lub kąśliwej uwagi. Po takim zdarzeniu może nastąpić reakcja obronna polegająca na eliminowaniu wyżej zaistniałej sytuacji, czyli najlepiej w ogóle się nie odzywać i siedzieć cicho. Niestety, takie zachowanie blokuje przepływ informacji. Do skutecznej nauki potrzeba reakcji i pełnej współpracy oraz zaangażowania. Dziecko musi wiedzieć, że nie wszystkie pomysły, które ma, muszą być trafne, ale powinien ich mieć jak najwięcej i powinien się nimi dzielić na lekcji lub w domu.
- Jeżeli dziecko pije za mało wody, albo gdy jedynym płynem są słodkie napoje gazowane jego organizm się odwadnia. Taki stan automatycznie blokuje komunikację w obrębie mózgu i innych narządów. Dziecko jest zmęczone, zdekoncentrowane i nic mu się nie chce, a proces myślenia jest spowolniony.
RADA: PRZED ROZPOCZĘCIEM NAUKI I W TRAKCIE JEJ TRWANIA NALEŻY PIĆ DUŻO WODY, NAJLEPIEJ NIEGAZOWANEJ
- Nadmierne (długie i częste) oglądanie telewizji powoduje nie tylko niedobór ruchu i nadmiar wrażeń. Obrazy oglądane w telewizji rozwijają „płaskie” widzenie, ponieważ brakuje im trójwymiarowej głębi. Skutkuje to zablokowaniem myślenia przestrzennego, a w dalszej kolejności problemami z koordynacją oczu, rąk i nóg. To z kolei prowadzi do kłopotów z czytaniem, pisaniem i liczeniem (oraz zrozumieniem geometrii przestrzennej i treści zadań tekstowych), a także do kiepskich wyników w sporcie.
RADA: ZACHECAJMY DZIECKO DO AKTYWNOŚCI, WSPIERAJĄCEJ ROZWÓJ MYŚLENIA W TRZECH WYMIARACH, JAK NP. ZABAWA NA ŚWIEŻYM POWIETRZU LUB UPRAWIANIE SPORTU
- Niektóre produkty spożywcze oraz przyswajane w nadmiarze barwniki i konserwanty mogą powodować nietolerancję pewnych składników albo uczulenie. Monotonna i mało zróżnicowana dieta, nadmiar cukru, mąki oczyszczonej i słodkich napojów oraz wysoko przetworzonych produktów z dodatkiem konserwantów i barwników przeciążają organizm, który reaguje zaburzeniami trawienia, nadpobudliwością, agresją i problemami z koncentracją.
RADA: ZADBAJMY O TO, BY DIETA BYŁA MOŻLIWIE RÓŻNORODNA I OPARTA NA NATURALNYCH SKŁADNIKACH. OGRANICZMY TAKŻE SPOŻYCIE CUKRU
- Rodzice pragną dla dziecka tego, co najlepsze. Czasem jednak ich wymagania i ambicje oraz waga jaką przykładają do powszechnie uznanych wartości znacznie przerastają wrodzone predyspozycje swojego dziecka. Wtedy dziecko czuje się nadmiernie obciążone, przeżywa stres i lęk przed niespełnieniem oczekiwań, co prowadzi do kolejnych blokad i pogarszaniem się wyników w nauce.
RADA: NALEŻY ZAAKCEPTOWAĆ ODMIENNOŚĆ WŁASNEGO DZIECKA I POMÓC MU ODKRYĆ, A NASTĘPNIE ROZWINĄĆ WRODZONE PREDYSPOZYCJE
- Dziecko przeżywa sytuację, w których np. zostaje wyśmiane lub skompromitowane. Takie negatywne doznanie wypala w mózgu rodzaj „piętna”. Uczucia te mogą być bardzo łatwo przywołane „na powierzchnię” przez słowa, miny lub gesty innych (albo przez samo dziecko w reakcji unikowej) w dowolnym momencie . Wywołuje to podobne reakcje i zachowania, a te uruchamiają blokadę.
RADA: TRZEBA ZADBAĆ O ZMNIEJSZENIE STRESU EMOCJONALNEGO
- Podobne „piętno” wywołują nieszczęśliwe wypadki np. upadek z roweru lub doznanie jakiejkolwiek kontuzji. Dziecko podświadomie przywołuje tę sytuację, związany z nią stres, ból i lęk, a to powoduje mimowolny „unik mózgu” i blokadę działania (w tym przypadku brak podejmowania wyzwań, dziecko nie powtarza czynności, nie podejmuje kolejnej próby).
RADA: TRZEBA ZADBAĆ O ZMNIEJSZENIE STRESU EMOCJONALNEGO
TRZY WYMIARY UCZENIA SIĘ
Aby lepiej pokazać współdziałanie rozmaitych obszarów mózgu posłużymy się modelem dr Paula Dennisona, który wyróżnił trzy wymiary uczenia się:
- Lewa – prawa (lateralność)
- Góra – dół (skupienie i koncentracja)
- Przód – tył (ześrodkowanie)
- Ruch informacji w mózgu, jak i wszystkie inne ruchy jakie wykonujemy odbywają się w trzech wymiarach: od lewej do prawej, od góry do dołu i od przodu do tyłu. Gdy komunikacja w obrębie każdego z tych wymiarów przebiega bez zakłóceń , nauka jest radosna i fascynująca. Niestety, ta harmonijna współpraca nierzadko jest utrudniona przez stres i dlatego pojawiają się niektóre problemy z nauką.
1. Najczęstszą przyczyną problemów jest blokada lewa – prawa, która objawia się kłopotami z czytaniem, liczeniem i pisaniem. Jeżeli Twoje dziecko:
- zacina się podczas czytania
- podczas pisania odsuwa zeszyt daleko od siebie, w prawo lub lewo
- ma problemy z przepisywaniem treści z tablicy
- rysuje kółka i pętle w jednym kierunku
- myli niektóre litery np. b i d
- ma trudności z liczeniem, a przede wszystkim z zadaniami tekstowymi
- nie odróżnia strony lewej od prawej
- nie umie zawiązać kokardki
- pisze nieczytelnie, bazgrze
- często obija się o różne przedmioty np. stół
- nie jest w stanie narysować „leniwej ósemki”
to pomocnymi ćwiczeniami będą: ruchy naprzemienne, „leniwe ósemki”, oddychanie przeponowe i słoń.
2. Przyczyną blokady góra – dół w najprostszym języku są zaburzenia współpracy głowy z sercem. „Zablokowane ” dziecko kieruje się wyłącznie emocjami, albo przeciwnie wszystko przesadnie analizuje. Jeżeli Twoje dziecko:
- nie potrafi się skupić, nie uważa
- strasznie marnuje czas, z niczym nie potrafi zdążyć
- wydaje się „ociężałe” i „wolno myślące”
- w grach i zabawach często pozostaje na uboczu
- siedząc, zaplata stopy wokół nóg krzesła
- mówi bardzo flegmatycznie – bądź przeciwnie – bardzo nerwowo i niechlujnie
- łatwo wytrącić je z równowagi wewnętrznej i zewnętrznej
- większość czynności wykonuje „po łebkach”, lub zajmują mu one mnóstwo czasu
- jest niepewne, brak mu wiary w siebie
- jest typem „dziecka – dorosłego”, jest zbyt racjonalne jak na swój wiek
- nie potrafi ogarnąć swoich codziennych zadań
- o wszystkim chce bez końca dyskutować
spróbuj mu pomóc stosując ćwiczenia: rozbudzacz, wzmacniacz, punkty równowagi i pozycja wyciszająca.
3. W przypadku zakłócenia współpracy przodu z tyłem (koncentracji z odprężeniem i relaksem) dziecko za bardzo skupia się na jednej rzeczy i traci całościowy ogląd sytuacji. Jeżeli Twoje dziecko:
- jest mało elastyczne, nie lubi zmian
- jest niecierpliwe, niczego nie doprowadza do końca
- nie bierze udziału w lekcji
- jest w ciągłym ruchu
- często „buja w obłokach”
- jest nadpobudliwe
- czuje się przeciążone i niczego więcej nie chce zrobić
- często zachowuje się agresywnie
- jest bardzo podatne na emocje i nastroje
- jest oporne i leniwe (ma wszystko w nosie)
- często ma „pustkę w głowie”
- do wszystkiego się wtrąca
to doskonałymi ćwiczeniami będą wypady, budzik kreatywności, sprawne ręce i sowa.
ZMNIEJSZANIE STRESU EMOCJONALNEGO
Gdy znajdujemy się pod wpływem stresu, większa część mózgu wyłącza się i uruchamia tylko te zachowania, które już zna, nie rzadko są to te zachowania, które odbiegają od ogólnie przyjętych. Aby się zrelaksować połóżmy ręce na czole, tak aby dotknąć wypukłości czołowych. W momencie gdy dotykamy tych punktów, krew zaczyna ze wzmożoną siłą napływać do płatów czołowych i potylicznych, przynosząc im nową energię. Dzięki temu jesteśmy w stanie szukać nowego rozwiązania problemu i odkrywać nowe możliwości.
Jeżeli dziecko ma możliwość położenia się, połóżmy mu jedna rękę na czole, a drugą podtrzymujmy tył głowy. Następnie poprośmy go, aby wyobraził sobie sytuację która go przerasta w najgorszym scenariuszu, w najczarniejszych barwach, pamiętając o tym, że w wyobraźni wszystko wolno i żeby użyło wszystkich zmysłów:
wzroku – co widzi? (salę lekcyjną, tablicę, nauczyciela);
słuchu – co słyszy?(pytanie, śmiech kolegów, nadjeżdżający pociąg);
węchu – jakie zapachy czuje? (świeżą trawę, zapach potu, perfum, chloru)
- co czuje emocjonalnie (lęk przed sprawdzianem, psem, radość) i fizycznie (drżenie rąk, ból brzucha)
Teraz czas na pozbycie się opisywanego stresu.
Niech dziecko wyobrazi sobie, że te wszystkie złe rzeczy - (salę lekcyjną, tablicę, śmiech kolegów, zapach potu, lęk przed sprawdzianem i drżenie rąk) wkłada do wielkiego balonu i wypuszcza w powietrze. Balon odlatuje wysoko i pęka. Już go nie ma! (można wyobrazić sobie oczyszczający prysznic, który wszystko spłukuje; kąpiel w morzu itp.). ostatni etap jest najbardziej ekscytujący, bo teraz dziecko wyobraża sobie poprzednią sytuację w idealnym wariancie (sprawdzian jest łatwy, pani się uśmiecha, czuć piękny zapach kwiatów, w klasie słychać piękną muzykę, dziecko czuje jak mama trzyma je za rękę).
Taki sposób działania przyda się naszemu dziecku, jeżeli:
- jest rozdrażnione, nerwowe i nadaktywne
- boi się klasówki, zmiany szkoły, wizyty u dentysty, akademii
- nie może zasnąć, bo ma „pełną” głowę
- w sytuacjach stresowych najpierw robi, potem myśli
- czuje, że ma odpowiedź „na końcu języka”, ale nie potrafi się wysłowić
- cierpi na bóle brzucha, spowodowane lękiem lub zmartwieniem
ĆWICZENIA UŁATWIAJĄCE NAUKĘ
1. Ruchy naprzemienne – ćwiczenie pomaga:
- wykorzystywać do nauki obie półkule mózgu
- prawidłowo pisać
- uważniej słuchać i rozumieć przekazywany komunikat
- poprawić koordynację ciała
- czytać ze zrozumieniem
- lepiej widzieć
- wzmocnić wytrwałość
Prawą ręką dotykamy uniesionego lewego kolana, odprowadzając lewą rękę daleko do tyłu. Następnie lewą ręką dotykamy uniesionego prawego kolana, odprowadzając prawą rękę daleko do tyłu. Ćwiczenie wykonujemy ok. 30 s, bardzo powoli i spokojnie. Ręce powinny swobodnie zwisać.
2. Leniwe ósemki – ćwiczenie pomaga:
- wykorzystywać do nauki obie półkule mózgu
- nie przekręcać liter b i d
- lepiej widzieć
- łatwiej czytać
- rozumieć przeczytany tekst
- odprężyć się w czasie nauki
Dziecko staje prosto, wyciąga przed siebie lewą rękę, unosi do góry kciuk i zaczyna nim „malować” w powietrzu leżącą ósemkę – zaczyna od środka, rysuje lewą pętelkę, wraca do środka i rysuje prawą pętelkę. Dziecko cały czas śledzi kciuk, rusza oczami a nie głową. Po 5 powtórzeniach zmienia rękę, a potem rysuje ósemki oburącz). Leniwe ósemki można także rysować na papierze. Dziecko zaczyna rysować od środka, powoli rysuje lewy brzuszek, potem prawy. Podczas rysowania należy cały czas śledzić ruchy ołówka, oddychając powoli i głęboko. Kolejne ósemki rysujemy na poprzednich. To ćwiczenie można stosować podczas rozwiązywania trudnych zadań.
3. Słoń – ćwiczenie pomaga:
- lepiej widzieć i słyszeć
- płynnie mówić
- poprawić koordynację
- lepiej przypominać sobie różne rzeczy
- sprawniej i szybciej myśleć
- odprężyć się
- łatwiej liczyć
- rozumieć usłyszane informacje
Dziecko staje prosto, wyciąga przed siebie lewą rękę i opiera głowę na lekko uniesionym ramieniu. Wyciągniętą ręką rysuje w powietrzu leniwą ósemkę – zaczyna od środka, rysuje lewą pętelkę, wraca do środka i rysuje prawą pętelkę. Wzrok powinien kierować się w dal przez rozpostarte palce. Po 8 powtórzeniach zmieniamy rękę. To ćwiczenie jest wielofunkcyjne – jednocześnie poprawia koordynację i trenuje rozmaite zmysły.
4. Wypady – ćwiczenie ma wpływ na:
- odprężyć się
- poprawić koordynację
- lepiej rozumieć przekazywane treści
- lepiej zapamiętywać i przywoływać rozmaite rzeczy z pamięci
- być lepiej zorganizowanym
- poprawić umiejętność wyrażania własnych myśli
Dziecko staje w dość szerokim rozkroku, ustawiając prawą stopę pod kątem prostym do lewej. Stopniowo dziecko przenosi ciężar ciała na prawą nogę, lekko zginając ją w kolanie. Lewa noga powinna zostać całkiem luźna. W tej pozycji dziecko pogłębia wypad, mocniej uginając prawą nogę. Ćwiczenie powtarzamy mniej więcej dziesięć razy na każdą nogę. Ćwiczenie przynosi zewnętrzną i wewnętrzną równowagę.
5. Sprawne ręce – ćwiczenie pomaga dziecku :
- wyrobić ładny charakter pisma
- twórczo pisać
- zachowywać skupioną uwagę podczas pisania
- odprężyć palce
- wysławiać się ładniej
- prawidłowo i płynnie literować wyrazy
- poprawić koncentrację
Prawą rękę dziecko wyciąga pionowo do góry, a lewą obejmuje ramię od zewnątrz. Robi głęboki wdech, a następnie napiera zgiętą ręką na wyciągniętą, powoli wypuszczając powietrze. Rozluźnia się przez chwilę, po czym robi kolejny wdech, dociskając ramię do głowy. Całość powtarza trzy razy. Następnie tą samą ręką wypycha drugie ramię kolejno w przód, w bok – od głowy, na koniec w tył. Ćwiczenie to usuwa napięcia mięśniowe w rejonie karku, barków i ramienia.
6. Sowa – ćwiczenie pomaga dziecku:
- rozluźnić mięśnie karku, szyi i żuchwy
- poszerzyć pole widzenia
- poprawić pamięć krótko- i długotrwałą
- pobudzić myślenie
- poprawić wyniki w sporcie przez lepszą integrację ruchu, wzroku i słuchu
- polepszyć łączność mózgu z ciałem
- lepiej zapamiętywać to, czego się nauczyło
- łatwiej czytać
- swobodnie mówić
Dziecko kładzie lewą rękę na prawym ramieniu i mocno zaciska. Robi głęboki wdech, przekręcając przy tym głowę jak najdalej w lewą stronę. W tej pozycji głośno wydycha powietrze przez usta , pohukując niczym sowa.
Następnie powoli odkręca głowę w prawo, znowu wciąga powietrze, a potem je wydycha, gdy głowa jest maksymalnie odchylona. Podczas wykonywania ćwiczenia broda powinna kierować się lekko w dół. Dziecko powtarza całość trzy lub cztery razy. Na koniec, wypuszczając powietrze z płuc, pozwala głowie swobodnie opaść do przodu, aż broda dotknie klatki piersiowej. To ćwiczenie usprawnia dopływ krwi do mózgu i tym samym poprawia koncentrację.
7. Oddychanie przeponowe – ćwiczenie pomaga dziecku:
- dłużej utrzymać skupioną uwagę
- odnowić zapasy energii
- wysławiać się bardziej precyzyjnie i wyraziście
- przygotować się do wystąpień publicznych
- odprężyć podczas nauki
- swobodnie myśleć
- uzyskać większy stopień ześrodkowania i uziemienia (tj. kontaktu z podłożem, a przez to z własnymi uczuciami, innymi ludźmi i samym sobą).
Dziecko kładzie dłonie na brzuchu poniżej pępka i głęboko wciąga powietrze. Wyobraża sobie przy tym, że w jego brzuchu „siedzi” wielki balon, który musi powoli napełnić wciąganym powietrzem, aż stanie się okrągły i napięty. Następnie liczy w myślach do czterech, czując jak brzuch i dłonie wysuwają się do przodu. Następnie równie powoli wypuszcza powietrze, a balon z każdą chwilą staje się coraz bardziej miękki i wiotki. Ćwiczenie to pozwala lepiej zaopatrzyć mózg w tlen i pomaga odprężyć układ nerwowy.
8. Pozycja wyciszająca – (Dennisona):
Ćwiczenie można wykonywać na leżąco, na siedząco lub na stojąco. W pierwszej części dziecko kładzie się na łóżku lub kanapie, wyciąga ręce wzdłuż ciała, splata dłonie, krzyżując je w nadgarstkach, a następnie układa wygodnie na podołku. Nogi są wyprostowane, kostki założone jedna na drugą. W tej pozycji dziecko pozostaje przez 1-2 minuty, oddychając głęboko. Podczas wdechu koniuszek języka dotyka podniebienia, tak jak podczas wymawiania głoski „l”. Podczas wydechu język ponownie przyjmuje normalną pozycję. W drugiej części dziecko układa nogi prosto, a palce obu dłoni delikatnie styka ze sobą. Oddycha głęboko (tym razem nie poruszając językiem) i pozostaje w tej pozycji przez kolejne 2 minuty.
9. Budzik kreatywności – ćwiczenie pomaga dziecku:
- lepiej słyszeć
- łatwiej rozumieć zasłyszane i przeczytane informacje
- wyrażać się bardziej precyzyjnie
- pisać wypracowania
- znajdować rozwiązania i doprowadzać rozpoczęte zadania do końca
- poprawić zachowania społeczne
- odprężyć się podczas nauki
- skupić uwagę
Dziecko siada na krześle, lewą kostkę opiera na prawym kolanie. Końce palców rąk obejmują łydkę u nasady – pod kolanem i tuż nad kostką. W tej pozycji dziecko zaczyna poruszać stopą , wyginając ją jak najdalej w górę i w dół. Powtarza ćwiczenie dziesięć razy, a następnie przechodzi kilka kroków, aby poczuć różnicę między nogami. Potem powtarza ćwiczenie, zginając prawą stopę. Ćwiczenie pomaga usunąć napięcia w ścięgnach, powstające po uruchomieniu odruchu obronnego.
10. Rozbudzacz i punkty na myślenie – ćwiczenie to pomaga dziecku:
- jaśniej zebrać myśli
- łatwiej rozumieć czytany tekst
- nabrać więcej energii
- nie zamieniać miejscami poszczególnych liter i cyfr
- nie „przeskakiwać” oczami z jednej linijki do drugiej w trakcie czytania
- skupić się podczas czytania
Po lewej i prawej stronie klatki piersiowej, poniżej obojczyków, znajdują się niewielkie wgłębienia. W jednym z nich dziecko układa kciuk, a w drugim palec wskazujący i środkowy lewej dłoni, po czym zaczyna masować oba punkty. Prawą dłoń trzyma przy tym luźno na pępku. Po trzech głębokich wdechach i wydechach należy zmienić ręce i powtórzyć całe ćwiczenie. To ćwiczenie pozwala zintensyfikować pracę mózgu.
11. Wzmacniacz – ćwiczenie pomaga dziecku:
- stać mocno obiema nogami na ziemi
- podnieść sprawność intelektualną
- uzyskać wewnętrzny spokój i poczucie pewności siebie
- łatwiej przepisywać tekst napisany na tablicy
- nie „przeskakiwać” oczami z jednej linijki do drugiej w trakcie czytania
- zachować kontakt wzrokowy
- skupić się na wykonywanym zadaniu
- podnieść motywację i wykazywać większe zainteresowanie wykonywaną pracą
- koncentrować się
- lepiej się zorganizować
WZROKOWIEC, SŁUCHOWIEC, UCZUCIOWIEC – jak uczy się moje dziecko?
Badając inne aspekty podejścia do uczenia się, głównie pod względem zaangażowania zmysłów w proces przyswajania treści i pamiętając o tym, że każdy z nas uczy się na swój sposób (jeden woli widzieć – wszystko musi być narysowane, napisane, lubi rysunki; drugi głośno powtarza treści, albo nagrywa wszystko na płyty, by to potem odsłuchać; jeszcze inny ucząc się przemierza pokój tam i z powrotem) stworzono podział na naukę wizualną – WZROKOWIEC, audytywną - SŁUCHOWIEC oraz kinestetyczną, czyli CZUCIOWIEC i KINESTETYK. Koncepcja ta nosi nazwę PROGRAMOWANIA NEUROLINGWISTYCZNEGO, w skrócie NLP. Jego metoda oddziałuje na system nerwowy oraz bada, w jaki sposób zmysły – wzrok, słuch, dotyk, węch i smak – bardziej lub mniej świadomie działają na nasze myśli i wrażenia. Chodzi tu zarówno o komunikację zewnętrzną (gesty, słowa, wyraz oczu), jak i dialog wewnętrzny.
Za pomocą NLP uczymy się, jak uruchomić wszystkie zmysły dziecka oraz rozszerzyć krąg swoich myśli i doświadczeń.
Aby dowiedzieć się, jaki styl nauki jest optymalny dla swojego dziecka, warto poobserwować ruchy jego oczu, gdy mówi, zastanawia się nad czymś lub gdy przysłuchuje się naszym słowom. Kierunek tych ruchów zależy od tego, który z kanałów wykorzystuje dziecko podobierania i przetwarzania informacji.
Jeśli dziecko często spogląda w górę, jakby czytało „z sufitu” i nieważne, czy w prawą czy lewą stronę – jest typem wzrokowca. Otoczenie i wszystkie potrzebne informacje odbiera za pomocą wzroku, z pamięci przywołuje konkretne obrazy.
Jeśli oczy dziecka poruszają się głównie w stronę prawą lub lewą, oznacza to, że informacje przywołuje za pomocą tego, co usłyszał. Zapamiętane rzeczy przypomina sobie najskuteczniej wyobrażając sobie odpowiednie dźwięki i wypowiedziane słowa. Takie dziecko jest typem słuchowca.
Z kolei dziecko, które poznaje świat za pomocą czucia, a sytuacje z przeszłości odtwarza w pamięci przede wszystkim przez zachowane doznania i ruchy, kieruje oczy ku dołowi.
Dziecko, zdiagnozowane jako wzrokowiec używa też specyficznego słownictwa np.:
widzę, że to rozumiem
mam wgląd
mam mgliste pojęcie
nie mogę na to patrzeć
gdzieś to widziałem
nie widzę tego
muszę to jeszcze raz zobaczyć
przejrzę to itp.
Słuchowiec, będzie opisywał różne zdarzenia tak:
odebrało mi mowę
gdzieś mi dzwoni
odpowiem śpiewająco
coś mi się obiło o uszy
proszę powtórzyć
teraz posłuchaj mnie jeszcze raz itp.
Kinestetyk będzie używał sformułowań typu:
bujam w obłokach
muszę się do tego zabrać
nie rusza mnie to
odpuszczę to sobie
to jest do przeskoczenia
ciarki mi chodzą po plecach itp.
Typ olfaktoryczny – (węch)
kręci mnie to
mam to w nosie
to nie pachnie dobrze
nie czuję tego
przeszło mi to koło nosa
lub
Typ gustatoryczny – (smak)
jest mi to nie w smak
to ma gorzki smak
to gorzkie doświadczenie
mam kwaśną minę
muszę spróbować to jakoś ugryźć
to słodka chwila
to nie jest wcale taki smaczny kąsek)
Jeśli dziecko jest wzrokowcem:
Dla ułatwienia nauki powinno:
Nasza pochwała trafi do wzrokowca, jeśli ten ją zobaczy (np. uśmiech). Dobre ćwiczenie w celu pobudzenia wizualnego stylu uczenia się: „rozbudzacz”.
Jeśli dziecko jest słuchowcem:
Nauka przyjdzie mu łatwiej, jeżeli:
Pochwałę dla słuchowca najlepiej wyrazić słowami (np. „świetnie sobie z tym radzisz”).
Uczuciowiec, czyli typ kinestetyczny:
Aby ułatwić mu naukę, powinniśmy pozwolić, by dziecko mogło:
Naszą pochwałę dziecko powinno poczuć, najlepiej więc je przytulić lub poklepać po ramieniu.
TRENING PAMIĘCI
Trenowanie pamięci jest takim samym ćwiczeniem jak kształtowanie mięśni. Jest to proces długofalowy, ale przynoszący same korzyści. Różnorodne ćwiczenia pamięci wpływają głównie na pięć funkcji mózgu, które można trenować: koncentrację, spostrzegawczość, słownictwo, sposób wysławiania się oraz przekazywania wiedzy. Z powyższymi funkcjami wiążą się też inne, takie jak: myślenie i kojarzenie, wyobraźnia, rozpoznawanie, segregowanie, dedukcja, logiczne myślenie i wyciąganie wniosków.
Głównym zadaniem treningu pamięci jest:
- świadome odbieranie bodźców z otoczenia i dostrzeganie zależności między nimi
- przyswojenie strategii rozwiązywania problemów i metod uczenia się
- utrwalanie i poszerzanie posiadanej wiedzy
- utrwalanie i poszerzanie poznanych umiejętności
- pobudzenie kreatywności poprzez naukę przy wykorzystaniu „wszystkich zmysłów”
- poprawa zdolności wysławiania się
- dostrzeganie własnych zainteresowań i rozwijanie nowych
- zwiększenie efektywności poprzez zyskanie przeświadczenia o możliwościach i sprawności własnej pamięci
- poprawa zdolności koncentracji
- poprawa spostrzegawczości
- powiększenie zasobu słów i lepsze jego wykorzystanie
- wyrobienie nawyku powtarzania i konsekwentnego ćwiczenia
- praktyczne wykorzystanie zdobytej wiedzy
PRZYKŁADOWE ĆWICZENIA – GRY I ZABAWY – DOSKONALĄCE WYŻEJ WYMIENIONE FUNKCJE
1. ŁAMIGŁÓWKA SŁOWNA – rozwiązaniem jest słowo kojarzące się z podanymi wyrazami
rower, młyn, fortuna, tortura – koło
niebo, północ, Betlejem, choinka – gwiazdka
siano, ucho, nitka, sosna – igła
2. ANAGRAMY- należy tak poprzestawiać litery, aby ułożyć wybrane słowo np. nazwy zwierząt
ILS – LIS
YRSGYT – TYGRYS
lub
Z liter wyrazu SOLNICZKA ułożyć jak najwięcej nowych wyrazów
Na „S” – SANKI, SOK, SZALIK
Na „O” – okaz, oczka, osika
Na „L” – las, lina, lizak itd.
3. UKRYTE SŁOWA – z tekstu wypisać nazwy np. zwierząt
Kuba rankiem wyszedł na taras, po deszczu rozkwitły róże, a mokre trawy źdźbła błyszczały w słońcu.
4. WYLICZANKI – znaleźć wyrazy, które kryją w sobie imiona
Malina, wanna, koszula, jaśmin, zwitek
5. Gra „PAŃSTWA – MIASTA” należy wypisać państwo, miasto, rzecz, kolor, imię, markę samochodu rozpoczynające się na tę samą literę
Polska, Poznań, pudełko, purpurowy, Paweł, polonez …
6. Kolejna zabawa polega na podawaniu słów spełniających dany warunek np. każdy następny wyraz zaczyna się od litery, na jaką wyraz poprzedni się skończył.
stół – łyżka – aparat – torba – arbuz – zegar – rower – rak – komar...
7. Zabawa typu „PAKUJĘ PLECAK I ZABIERAM… ”. Zabawa polega na podawaniu wyrazów z danej kategorii w odpowiedniej kolejności. Za każdym razem dokłada się nowy wyraz
Kategoria: kwiaty (owoce)
róża – róża, irys róża, irys, krokus róża, irys, krokus, fiołek
róża, irys, krokus, fiołek, goździk róża, irys, krokus, fiołek, goździk, fikus itd.
lub
Pakuję plecak i zabieram – buty i czapkę
Pakuję plecak i zabieram – buty, czapkę i lornetkę
Pakuję plecak i zabieram – buty, czapkę, lornetkę i mapę
Pakuję plecak i zabieram – buty, czapkę, lornetkę, mapę i nożyk itd.
8. „KALAMBURY”
Dziecko losuje wcześniej przygotowane kartki z hasłami i przedstawia je za pomocą rysunku lub gestem (na przemian).
LITERATURA
AUTORKA: Danuta Giletycz, Dyrektor SP nr 2 im. Jana Kochanowskiego w Lublinie
62 – 872 Godziesze Małe
ul. Szkolna 72
spzydow@o2.pl
+48 62 761 36 88
